Φωτογραφίες

Πρόσθετα στοιχεία

Ο ναός του Απόλλωνα Ζωστήρα ήταν το ιερό του αρχαίου δήμου των Αιξωνίδων. Η εμβέλειά του κάλυπτε όλη την Αττική αλλά είχε το ξεχωριστό χαρακτηριστικό της απευθείας επικοινωνίας με το μεγάλο ιερό της Δήλου. Χτίστηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. και ήρθε στο φως τυχαία, από παιδιά του ορφανοτροφείου Βουλιαγμένης, το 1924 όπου βρήκαν αρχαία ερείπια, επιγραφή και μία μαρμάρινη κεφαλή.

Η υπό τον Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη συστηματική ανασκαφή στη συνέχεια φέρνει στο φως ένα μικρό αρχαϊκό ναό, το μικρό ιερό του Απόλλωνα Ζωστήρα.

Ο  ναός,  κατασκευασμένος από πωρόλιθο, έχει έναν ορθογώνιο σηκό -  ο κύριος εσωτερικός χώρος στους αρχαίους ελληνικούς ναούς ο οποίος ήταν αποκλειστικά αφιερωμένος και χρησίμευε για την φύλαξη του αγάλματος - και η είσοδός του προς τα ανατολικά σώζει ακόμη τις παραστάδες και το κατώφλι στο οποίο διατηρούνται τα ίχνη από την ύπαρξη μιας δίφυλλης θύρας. Το δάπεδό του είναι στρωμένο με μεγάλες ορθογώνιες πλάκες, άριστα επεξεργασμένες και προσαρμοσμένες μεταξύ τους, είναι όμως ελάχιστα ορατές εξαιτίας της επικάλυψής τους από φερτά υλικά. Διαθέτει άδυτο, όπως συμφωνούν οι περισσότεροι μελετητές του, δηλαδή ένα προφυλαγμένο δωμάτιο στην πίσω πλευρά του το οποίο χρησίμευε για τη φύλαξη χρημάτων και πολύτιμων αναθημάτων.

Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν ακόμη τα βάθρα για τα τρία αγάλματα των θεών που λατρεύονταν εκεί: της Λητούς και των δύο παιδιών της, του Απόλλωνα και της Άρτεμης, ενώ σε δύο από αυτά διασώζεται ακόμη η αρχαϊκή επιγραφή: “ΗΑΛΑΙΕΙΣ ΑΝΕΘΕΣΑΝ”.

Στον ναό υπάρχει ακόμη ένας μαρμάρινος θρόνος, πιθανότατα για τον ιερέα. Έξω από την είσοδο μια υψηλή λίθινη λεκάνη ήταν το περιρραντήριο με νερό για τον εξαγνισμό των πιστών, ενώ λίγο μακρύτερα σώζεται και η βάση του μεγάλου βωμού. Οι επιγραφές υπήρξαν τα σημαντικότερα ευρήματα του ναού καθώς απέδειξαν ποιος ήταν, σύμφωνα με τις γραπτές πηγές.

Μία πλάκα εξάλλου επάνω στην οποία σώζονται τα πόδια χήνας, δημιουργεί την ευθεία αναφορά στα μαρμάρινα ομοιώματα αυτού του πτηνού τα οποία έχουν βρεθεί στο Λητώον της Δήλου, καθώς η ασιατική καταγωγή της θεάς Λητούς συνδεόταν με τα έλη και τις λίμνες. Διότι, όπως αναφέρει ο Παυσανίας, στη μυθική εποχή των θεών, όταν αυτοί έλυναν δυναμικά τις μεταξύ τους διαφορές, η Λητώ κυνηγημένη από την οργισμένη Ήρα, γιατί κυοφορούσε τα παιδιά του Δία, σταμάτησε στο ειδυλλιακό αυτό μέρος και νομίζοντας ότι επρόκειτο να γεννήσει, έλυσε τη ζώνη της.

Δέκα χρόνια αργότερα, το 1936, η συστηματική ανασκαφή υπό τον Φοίβο Σταυρόπουλο θα φέρει στο φως την κατοικία του ιερέα, και πλούσια ευρήματα όπως νομίσματα, πήλινα ειδώλια, αγκίστρια, βάρη διχτυών, καρφιά, αγγεία, επιγραφές.

Το σημείο που χτίστηκε αποτελούσε τέλειο φυσικό παρατηρητήριο και ταυτόχρονα στρατηγική θέση από την οποία είναι εύκολος ο έλεγχος των θαλάσσιων διελεύσεων. Το γεγονός πως η μικρή χερσόνησος του Λαιμού στη Βουλιαγμένη διαθέτει και λεπτές και απότομες προεξοχές, είχε λειτουργήσει ως ασπίδα προστασίας για την Αθήνα. Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, μετά τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και με σύμμαχο το σκοτάδι οι Πέρσες πίστεψαν πως επρόκειτο για πλοία τα οποία τους κυνηγούσαν και έτσι τράπηκαν σε φυγή.

Η προέλευση της ονομασίας Ζωστήρ της περιοχής δεν έχει επιβεβαιωθεί από πηγές. Δύο είναι πάντως όπως φαίνεται οι επικρατέστερες απόψεις: Ο Παυσανίας και ο Στέφανος Βυζάντιος υποστηρίζουν ότι ο τόπος πήρε το όνομά του από το ζωστήρα της Λητούς, η οποία έγκυος και κυνηγημένη από την 'Ήρα στάθηκε να λουστεί στη λίμνη, όπου την έπιασαν οι πόνοι του τοκετού και έλυσε τη ζώνη για να γεννήσει. Τελικά όμως γέννησε απέναντι στη Δήλο με τη βοήθεια της Αθηνάς. Η άλλη άποψη είναι ότι οι «ζωστήριοι Θεοί» είναι πολεμικοί θεοί που ζώνονται το ξίφος για να πολεμήσουν υπερασπιζόμενοι τα στρατηγικής σημασίας σημεία της Αττικής.